Otizm başta olmak üzere, özel gereksinimli çocukların erken tanı ve tedavi hizmetlerine daha kolay erişebilmesi, bu alanda multidisipliner bir anlayışla kamuda hizmet sunulabilmesi için geçen yıldan itibaren hastanelerde ÇÖZGEM'lerin açılmasına yönelik düzenlemeye giden Bakanlık, halihazırda 9 olan merkez sayısının 81 ilde yaygınlaştırılması için çalışmalarını sürdürüyor.
Türkiye'nin ilk ÇÖZGEM'leri içerisinde yer alan ve bu alandaki en büyük merkezlerden biri olan Ankara Etlik Şehir Hastanesi bünyesindeki ÇÖZGEM de yaklaşık 3 ay önce çocuk hastalarına hizmet sunmaya başladı.
Merkez, renkli duvarları, eğlenceli duvar yazıları ve resimlerle hastalarını karşılıyor.
Tanı, tedavi, yaşam boyu takip, ailelere rehberlik gibi tüm hizmetlerin sunulduğu, farklı disiplinlerden uzmanların görev yaptığı merkezde, ergoterapinin gerçekleştirildiği spor alanlarından oyun alanlarına kadar birçok olanak yer alıyor.
KAMUSAL, ÜCRETSİZ VE MULTİDİSİPLİNER RUH SAĞLIĞI HİZMETİ
Merkezin faaliyetlerine ilişkin bilgi veren Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği İdari, Eğitim Sorumlusu ve ÇÖZGEM Sorumlusu Doç. Dr. Ayşegül Efe, ÇÖZGEM'lerle birlikte tamamen kamusal ve ücretsiz, multidisipliner anlayışla hareket eden ruh sağlığı hizmetinin sunulmaya başladığına dikkati çekti.
Etlik Şehir Hastanesi'ndeki ÇÖZGEM'in şu anda bu alandaki en büyük merkez olduğunu aktaran Efe, "Ülkemizde şu an 9 merkez bulunuyor. Merkezimiz, başta otizm spektrum bozuklukları olmak üzere, özel gereksinimi bulunan 0-6 yaş arasındaki tüm çocuklarımıza, birinci basamak sağlık kuruluşlarında tespit edildiği veya ailenin şüphe duyduğu andan itibaren başvuracakları ilk sistem olarak hizmet veriyor." dedi.
AİLE HEKİMLERİ OTİZM ŞÜPHESİ OLAN ÇOCUKLARI DOĞRUDAN ÇÖZGEM'E YÖNLENDİRİYOR
ÇÖZGEM'e isteyen herkesin belirlenen telefon numaralarından randevu alarak başvurabileceğini anlatan Efe, çocuklara ön değerlendirmenin ardından "altın standart" adı verilen tanılama yöntemlerinin uygulandığını anlattı.
Aile hekimlikleri ile entegre edildikleri yeni bir uygulamaya da başladıklarını bildiren Efe, "Aile hekimlerimizin tamamı çocuklar için 5 maddeli bir otizm tarama sistemini uyguluyor. Bu çerçevede otizm şüphesi oluşturdukları bütün hastaları, hiçbir ara mekanizmaya takılmadan direkt merkezimize yönlendiriyorlar." diye konuştu.
Bu çerçevede Ankara İl Sağlık Müdürlüğüyle bir protokol oluşturulduğunu, Ankara'daki tüm aile hekimliklerine bilgilendirme yapıldığını anlatan Efe, şöyle devam etti:
"Bu şekilde bize yönlendirilen hastaları, randevularını oluşturarak hemen ön değerlendirmeye alıyoruz. Çocuklar bu sisteme dahil olduğunda, çocuk ve ergen psikiyatristi, ardından çocuk psikoloğu, bireysel hizmet danışmanı, çocuk gelişim uzmanı, ergoterapist, dil ve konuşma terapisti, sosyal hizmet uzmanı ve gerekli durumlarda diyetisyen, çocuk metabolizma, nöroloji, çocuk genetik, işitme-görme testleri gibi gereksinimlerinin tamamını burada planlayarak karşılıyoruz.
15 Eylül itibarıyla randevularımızı aktif olarak vermeye başlayacağız, hastalarımız direkt bu şekilde geldiğinde burada bu hizmetten tamamen kamusal şekilde faydalanabilecek. Ayrıca aileler direkt olarak arayıp randevu da alabiliyorlar. Bunun yanında MHRS'den alınan randevuyla Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniklerine başvuran ve muayenede şüphe oluşan çocukların da doğrudan merkezimize yönlendirmesi yapılıyor."
OTİZMDE ERKEN TANI VE TEDAVİ ÇOK ÖNEMLİ
Otizm spektrum bozukluğunu ilk duyan ailelerin ciddi bir şok yaşadığını, bazen durumu kabullenemediğini, çeşitli kaygılarla sağlık kuruluşlarına başvurmadığını anlatan Efe, internetten duydukları bilgilerle bilimsel olmayan çeşitli yöntemleri deneme, süreci evde kendi kendine idare etmeye çalışma gibi hatalı yollara başvuran ailelerin de olduğunu söyledi.
ÇÖZGEM'de ailelere tüm aşamalarla ilgili bilgilendirme ve rehberlik yapıldığını vurgulayan Efe, "Otizm spektrum bozukluğunda erken tanı ve tedavi, belirtilerin kaybolması, çocuğun ömür boyu yaşam kalitesi, sosyal katılımı, işlevselliği üzerinde büyük etkiye sahip. Hastaları erken dönemde bu tedaviye çekememenin sıkıntısını çekiyorduk ve ÇÖZGEM'in bunun çözümünü getireceğine inanıyoruz. ÇÖZGEM, hastalara birinci basamak hizmetten direkt dördüncü basamak hizmete başvurabilme şansını tanıyor." dedi.
AİLELERE CİDDİ KÜLFET OLUŞTURAN TEDAVİLER, ÜCRETSİZ SUNULUYOR
ÇÖZGEM'in geniş ve birbiriyle entegre bir sağlık hizmeti sunduğunu dile getiren Efe, şöyle devam etti:
"Merkezimizde ergoterapist, dil konuşma terapisti, psikologlar, çocuk gelişim uzmanlarıyla uyguladığımız bütün psikometrik değerlendirmeler ve teropatik yöntemler, kamu dışındaki özel alanlarda oldukça yüksek ücretlerle uygulanıyor. Ömür boyu tedavi alınmasını gerektiren bir rahatsızlığı göz önüne aldığınızda bunlar aileler için ciddi bir külfet oluşturmakta. Kamu alanına böyle bir hizmeti entegre şekilde taşıyarak, hem personelimizi spesifik bir alanda yetiştirme hem de hastalarımıza tam denetimli, kanıt düzeyi belli, birbiriyle iletişim halinde olan yapılandırılmış bir tedavi programını sunabilme şansını elde ettiğimizi düşünüyoruz."
HASTALAR İÇİN YILLIK VE ÖMÜR BOYU PLANLAR OLUŞTURULUYOR
Efe, ÇÖZGEM'de görevli ergoterapistin "spor salonu" olarak adlandırılan odalarda duyu profili uygulamaları yaptığını, duyu bütünleme tedavilerini uyguladığını ve bunun otizmli çocuklar açısından önemli olduğunu dile getirdi.
Her hasta üzerindeki tedavi planlarının haftalık olarak ele alındığını aktaran Efe, "Hastalarımızın her biri için öncelikle bir yıllık, sonrasında da ömür boyu planlar oluşturuluyor. Böylelikle ailelere hem yol göstermiş hem de hiçbir hastamızı takipsiz bırakmamış oluyoruz." şeklinde konuştu.
